لئون نیکلایوویچ تولستوی (Leo Tolstoy)(متولد ۹ سپتامبر ۱۸۲۸ – متوفی ۲۰ نوامبر ۱۹۱۰) یکی از ستون های پنج گانه ادبیات غرب در کنار هومر، دانته، شکسپیر و گوته یا به روایتی بزرگ ترین رمان نویس تاریخ روسیه است که رمان‌های «جنگ و صلح» و «آناکارنینا»ی او جزو برترین آثار داستانی ادبیات جهان هستند.
زندگینامه و برگزیده ی آثار فناناپذیر لئو تولستوی :
در سال ۱۸۲۸ در ملک خانوادگی اش در صد کیلومتری جنوب مسکو به دنیا آمد. لئون در خردسالی نزد معلم سرخانه اش آموزش دید. سپس در ۱۴ سالگی به دبیرستانی در قازان رفت. در سال ۱۸۴۴ تولستوی جوان در دانشگاه قازان ثبت نام کرد. در همین دوران به مطالعه ی ژان ژاک روسو پرداخت نویسنده ای که آموزه هایش بعدها الهام بخش او شد.
در سال ۱۸۴۷ تولستوی دانشگاه قازان را، بی آن که مدرکی به دست آورده باشد، به علت وضعیت نامناسب جسمانی و مشکلات خانوادگی ترک کرد.
اولین آثار منتشرشده از تولستوی رمان سه‌گانه شرح‌حال او بهنام «کودکی»، «نوجوانی» و «جوانی» بودند که بین سال‌های ۱۸۵۲ تا ۱۸۵۶ منتشر شدند. «جنگ و صلح» که در سال ۱۸۶۹ منتشر شد، یکی از شاهکارهای ادبیات جهان محسوب می‌شود که شامل ۵۸۰ شخصیت داستانی و تاریخی است.
اولین گام جدی او در داستان نویسی در سال ۱۸۵۱ برداشته شد. او در آن سال «کودکی» را نوشت. سپس ادامه ی کودکی «نوجوانی» و «جوانی» را نوشت.این سه گانه همگی برگرفته از زندگی خود او بودند. که بسیار مورد توجه قرار گرفتند.
تولستوی دوران جوانی اش را در اعترافات چنین روایت می کند: « من با تمام وجود آرزو داشتم خوب باشم؛ ولی جوان بودم، هوی و هوس هایی داشتم، و در آن هنگام جست و جوی نیکی تنها بودم، کاملاً تنها. »
هر بار که می کوشیدم آن چیزهایی را بروز دهم که صادقانه ترین آرزوهایم را شکل می دادند، یعنی این را که می خواستم از نظر اخلاقی انسان خوبی باشم، با تحقیر و ریشخند رو به رو می شدم؛ و به محض آن که تسلیم تمایلات پست می شدم، تحسین و تشویق در انتظارم بود. جاه پرستی، قدرت طلبی، مقام دوستی، شهوت زدگی، غرور، خشم، انتقام: همه ی اینها مایه ی احترام بود. با سر سپردن به این تمایلات شبیه بزرگترها می شدم و احساس می کردم دیگران از من رضایت دارند….
نمی توانم بدون وحشت، انزجار و دردی در سینه، آن سال ها را به یاد آورم. من در جنگ آدم کشتم، کسانی را به دوئل فراخواندم تا به قتلشان برسانم، در قمار می باختم، از دسترنج دهقانان تغذیه می کردم، آنان را مجازات می کردم، دنبال فساد می رفتم، دروغ می گفتم. دروغ، دزدی، فسق و فجور از هر نوع، مستی، خشونت، قتل… جنایتی نبود که من مرتکبش نشده باشم و در تمام این مدت، از من تمجید می کردند و هم سن و سال هایم مرا انسانی نسبتاً با اخلاق می شمردند و هنوز هم می شمارند.»
در دهه ی پنجاه قرن نوزدهم (در همان دوران جوانی) تولستوی دو بار به اروپا سفر کرد و در بازگشت، وقتی که تزار فرمان آزادی غلامان و دهقانان را صادر کرد، در ملک خود مدرسه ای برای کودکان روستایی تأسیس کرد و برای آنها قصه های خواندنی نوشت.
در سال ۱۸۶۲ تولستوی با دختر یکی از همسایگانش به نام سوفیا ازدواج کرد. دوره ی اول زندگی مشترک او به شادکامی گذشت. بعدها این دوران طلایی در «آنا کارنینا» به صورت زندگی زوج خوشبخت منعکس شده است.
تولستوی «جنگ و صلح» این بزرگترین رمان ادبیات روس و از مهم ترین آثار ادبی جهان را فاصله سال های ۱۸۶۴ تا ۱۸۶۹ نوشت. تولستوی در سال ۱۹۱۰ با میراثی از بزرگترین داستان های جهان در حالی چشم از جهان فرو بست که هیچ گونه تشریفات مذهبی برای آرامش روح او انجام نگرفت.
تولستوی از انفجارهای ناگهانی نبوغ ملت روس است. این اشرافزاده ی روسی که می کوشید سیمای روستاییان را به خود بگیرد و سلوکی همانند آنها داشته باشد. همه ی آثاری را که موجب شهرتش گشته بود محکوم می کرد. عمده ی آوازه ی او بر دو اثر درخشانش جنگ و صلح و آنا کارنینا استوار است. «وسعت نظر و احساس و نیرویی که لازمه ی پندار واقعیت است در جنگ و صلح به چشم می خورد و از خلال صحنه های عظیم آن تجلی می کند، زیرا این رمان بیش از هر رمان دیگری به نهر عظیم زندگی مانند است… این زمان شاید بزرگترین رمانی است که گذشت زمان را به خوبی نشان می دهد، و تولستوی استاد تأمین مداومت جریان این زمان است.»
در ژانویه ۱۸۷۲ در ایستگاه راه آهن، زن جوانی خود را زیر چرخهای قطار انداخت و علت آن مسئله ی عشقی اعلام شد. تولستوی شاهد جسد غرق در خون زن زیبا بود، مدتها با اضطراب درباره ی این صحنه ی پرشور اندیشید تا این که
رمان “آنا کارنینا” را نوشت.
آنا کارنینا زنی جوان است از طبقه ی ممتاز جامعه که بدون عشق و علاقه مندی با کارمندی عالی رتبه ازدواج می کند و در این میان عشق را با مرد جوانی به نام ورونسکی تجربه می کند. آنا در میان مبارزه با نفس و وفاداری به خانواده و از طرفی دیگر غلبه ی عشق دچار سرگردانی می شود و عاقبت بار سنگین وجدان او را وادار به خودکشی می کند. در کتاب داستان زوجی خوشبخت نیز همزمان روایت می شود تا تعادلی در این رمان ایجاد کند.«آنا کارنینا» تا به حال مردم پسند ترین رمان تولستوی بوده است.
تولستوی آمیخته ای از خصوصیات متناقض بود، از سویی دارای جسمی قوی و تمایلات حاد و از سوی دیگر بیزار از تمایلات جسمانی. موضوع داستان های او یا از زندگی خود او گرفته می شد یا از زندگی دیگران. این واعظ خشمگین از آن رنج می برد که نمی توانست زندگی را با اندیشه ی خویش وفق دهد. می خواست زاهد و پرهیزگار باشد، اما طبقه و خانواده ی اشرافی و پر توقع او لذت محرومیت را از او سلب می کرد. می خواست لذت فقر را بچشد، اما نمی توانست خانواده اش را از لذتهای مادی و رفاه محروم کند. می خواست تنها بماند اما بر تعداد مداحان و پیروانش افزوده می شد.
تولستوی به سبب توجهش به مسائل انسانی و هنر داستان نویسی، مرد بزرگ و رمان نویس برجسته و ممتاز روسیه در قرن نوزدهم به شمار می آید.»
برخی گفتار ها :
- «به‌هنگام عزیمت و در دقایق حساس زندگی، انسان‌هائی که توانائی بررسیِ اعمالِ خویش را دارند به اراده‌ای قوی دست می‌یابند.»
- «تصور این موضوع که سرنوشت بشر می‌تواند با تدابیر عقلانی، تغییر مسیر یابد و راه صواب را در پیش گیرد، زندگی را به‌معنی واقعی ناممکن می‌سازد.»
- جنگ و صلح، مؤخره، ۱
- «تنها هدف زندگی، رسیدن به‌سعادت و کسب لذت است. رسیدن به لذت و خوشی هدفی است شایسته و درخورِ حیات. بخشش، صلیب، فداکاری، همه در راستای رسیدن به لذت و خوشحالی قرار گرفته‌اند.»
- دفترهای خاطرات، ۱۸۹۲
- «دوستداشتن، رحمت است؛ مورد محبت واقع شدن، خوشبختی است.»
- دفترهای خاطرات، ۱۹۰۷
- «سعادت را می‌توان در اِزای درد و خستگی، ارزان به‌دست‌آورد.»
- دفترهای خاطرات، ۱۸۸۴
- «عشق‌ورزیدن کافیست، آنگاه همه‌چیز لذت‌بخش است.»
- دفترهای خاطرات، ۱۹۱۰
- «قدرت از آنِ خلقی است که کار میکند و اگر تاکنون از قید یوغ اسارت رهایی نیافته، به‌دلیل فرورفتن در یک خواب مصنوعی (هیپنوتیزم) است. بیدارکردن او ضرورتیست بنیادین و مبرم.»
- دفترهای خاطرات، ۱۸۹۸
آثار تولستوی
رمان
- به یکدیگر محبت کنید، مترجم سید عبدالرحیم خلخالی
- حرص باعث هلاکت است، مترجم سید عبدالرحیم خلخالی
- جنگ و صلح، ترجمۀ کاظم انصاری، تجدید چاب با ترجمۀ سروش حبیبی
- رستاخیز، ترجمۀ محمدعلی شیرازی
- تریلوژی کودکی، نوجوانی، جوانی، ترجمۀ غلامحسین اعرابی، انتشارات سمیر
- آناکارِنینا، ترجمۀ محمدعلی شیرازی، تجدید چاپ با ترجمۀ جواد امیرانی، منوچهر بیگدلی خمسه، سروش حبیبی و فازار سیمونیان
- قزاقان، ترجمۀ مهدی مجاب
رمانچه
- حاجی‌مراد، ترجمۀ رشید ریاحی (چاپ قبلی با ترجمۀ حسین صادق‌اوغلی)
- مرگ ایوان ایلیچ، ترحمۀ لاله بهنام و کاظم انصاری (طبق شرح فوق)
- سونات کرویتزر (موسیقی مرگ)، ترجمۀ عبدالله شاه‌سیاه، با نام «سونات کرویتْسِر»، در کتاب مرگ ایوان ایلیچ و داستان‌های دیگر (شامل سه داستانِ بابا سرگئی (پدر سرگی)، مرگ ایوان ایلیچ و سونات کرویتْسِر) ترجمۀ کاظم انصاری، انتشارات جامی
- سونات کرویتسر، ترجمه ی بنفشه جعفر، انتشارات روزگار
- کوپن تقلبی، ترجمۀ رضا علیزاده
- سعادت خانوادگی و داستان‌های دیگر (شامل دو سوار و زمین‌نورد)، ترجمۀ حسین تفرشیان و گامایون، انتشارات جامی
(موسیقی مرگ و مرگ ایوان ایلیچ و پدرسرگیوس)ترجمه هوشنگ اسماعیلیان
داستان کوتاه
- سرگیوس پیر (پدر سرژیو/ بابا سرگئی/ پدر سرگی)، ترجمۀ امیرهوشنگ آذر و کاظم انصاری (طبق شرح فوق)٬ همچنین سروش حبیبی و مهناز صدری
- ارباب و نوکر، ترجمۀ مهران محبوبی (ارباب و بنده، ترجمۀ سروش حبیبی، نشر چشمه)
- طبل میان‌تهی و هفت داستان دیگر، ترجمۀ منوچهر ضرّابی
- سه پرسش، ترجمۀ پریسا خسروی سامانی، تجدید چاپ با ترجمۀ جمال میرخلف
- داستان‌های سواستوپول، ترجمۀ پرویز نظامی
- پولیکوشکا، ترجمۀ سیداحمد عقیلی، انتشارات امیرکبیر
- دو سوار
- شیطان، ترجمۀ پرویز نظامی و ترجمۀ سعید نفیسی و جعفر شریف در کتاب داستان‌های برگزیده یا شاهکارهای کوتاه، انتشارات جامی
- تمشک، ترجمۀ علیرضا جباری، نشر افکار
نمایشنامه
- بار دانش، ترجمۀ عباس‌لی عزتی، نشر چشمه، ۱۳۹۱.
- نوری در تاریکی می‌درخشد و پتر خباز (دو نمایشنامه)، ترجمۀ عباس‌علی عزتی، انتشارات افراز، ۱۳۹۲.
هنر و ادبیات
- هنر چیست؟، ترجمۀ کاوه دهگان
سایر آثار
- فیلیپ کوچولو، ترجمۀ عباس اصلی خوش، نشر عصر زندگی
- داستان‌هایی برای بچه‌ها، ترجمۀ آرش محرمی
- اعتراف و سرشماری در مسکو، ترجمۀ اسکندر ذبیحیان، اعترافات، ترجمۀ هوشنگ فتح‌اعظم و ترجمۀ سعید فیروزآبادی با عنوان اعتراف من، انتشارات جامی
- تمشک (مجموعه داستان)، ترجمۀ علی آذرنگ
- پول و شیطان، ترجمۀ رضا علیزاده
- عید پاک، ترجمۀ محسن سلیمانی
- مورچه و کبوتر، ترجمۀ باقر محمودی
- بهترین داستان‌های کودکان و نوجوانان، ترجمۀ مریم خالقی، تجدید چاپ با ترجمۀ مجید رزاقی، نسرین مهاجرانی، س. صارمی
- خداوند حقیقت را می‌بیند اما صبر میکند، ترجمۀ پریسا خسروی سامانی، تجدید چاپ با نام جدید: سرانجام حقیقت آشکار خواهد شد، ترجمۀ صادق سرابی
- جوانی بربادرفته، ترجمۀ کامران ایراندوست
- بیست‌وسه قصه، ترجمۀ همایون صنعتی‌زاده، انتشارات قطره
- محکوم بی‌گناه، ترجمۀ احمد نیک‌آذر
- عشق بی‌پایان، ترجمۀ حسین نوشین و گامایون
- نامه‌های تولستوی، ترجمۀ مشفق همدانی
- زمین‌نورد، ترجمۀ ابراهیم یونسی، با عنوان داستان یک اسب، انتشارات فردا
لئون نیکلایوویچ تولستوی (Leo Tolstoy)
جملات گرانبهای تولستوی
شکیبایی و زمان، قوی ترین جنگجویان هستند. لئو تولستوی
اگر می خواهی شاد باشی، شاد باش. لئو تولستوی
موسیقی، شکل کوتاه شدۀ احساس است. لئو تولستوی
عشق ورزیدن کافی است ،آنگاه همه چیز لذت بخش است. ل.تولستوی
نیکی همه چیز را مغلوب میکند و خودش هرگزمغلوب نمی شود.ل.تولستوی
همه میخواهند بشریت را تغیر دهند ُاما هیچ کس به تغییر دادن خویش نمی اندیشد. ل.تولستوی
دوست داشتن رحمت است .مورد محبت قرار گرفتن ،خوشبختی است. ل. تولستوی
در دنیا لذتی که با لذت مطالعه برابری کند ، وجود ندارد. ل. تولستوی
گزیده آثار تولستوی به فارسی :
- جنگ و صلح، ترجمه ی سروش حبیبی، انتشارات نیلوفر
- آنا کارنینا، ترجمه ی سروش حبیبی، انتشارات نیلوفر
- ۲۳ قصه، ترجمه ی همایون صنعتی زاده، نشر قطره
- اعتراف، ترجمه ی آبتین گلکار، نشر گمان
- سونات کروتیسر و داستان های دیگر، ترجمه ی سروش حبیبی، نشر چشمه